تاریخچه کاشت برنج در جهان
برنج یکی از مهمترین غلات و اقلام غذایی جهان می‌باشد که غذای اصلی بیش از نیمی از جمعیت جهان به حساب می‌آید. محققان بر این عقیده اند که رشد برنج بصورت خودرو، به 14 هزار سال پیش در شرق آسیا و آفریقا برمی‌گردد و به تازگی شواهد پیدایشی نشان داده اند که برنج در 8 - 13 هزار سال پیش در دره رودخانه‌ی پرل چین سرچشمه گرفته است. اما در مورد تبدیل برنج به
محصول کشاورزی یا به اصطلاح اهلی شدن برنج، اسناد باستان شناسی اینگونه نشان میدهند که این موضوع برای نخستین بار حدود 9 هزار سال پیش برنج در کشور چین و در منطقه ای به نام دره‌ی یانگ تسه شناسایی شده که برنج را به عنوان یک محصول کشاورزی کشت و برداشت کرده اند. سپس برنج از آسیای شرقی به مناطق جنوبی تر و جنوب آسیا گسترش یافت. و بعد ها توسط استعمارگران اروپایی از آسیای غربی به اروپا و قاره آمریکا راه یافت.
تاریخچه کاشت برنج در ایران
جایگاه بسیار ویژه‌ی برنج در میان ایرانیان واضح و روشن است و میتوان گفت برنج اصلی ترین غذای ایرانیان است.تاریخچه‌ی برنج در ایران عمری حدوداً دو هزار ساله دارد. اما اینکه برنج برای اولین بار چه زمان و در چه مکانی به ایران وارد شده است مشخص نیست. اما شواهدی وجود دارد که نشان میدهند کشت برنج از دوران هخامنشی که قسمتی از هندوستان هم جزء امپراطوری بزرگ ایران به شمار می‌رفت، از رود سند گرفته تا رود هرات، هرجا که آب فراوان و هوای گرم وجود داشته، برنج کم و بیش کاشته میشد. در عهد اشکانیان نیز در سواحل بحر خزر (گیلان و مازندران)و خراسان کنونی برنج کشت میشده است.
در ادامه مقاله میخواهیم بطور مفصل به این موضوع بپردازیم که برنج را چگونه میکارند و از صفر تا صد کشت انواع برنج شمال و برنج های مرغوب ایرانی را برای شما همراهان همیشگی بانتاژین مورد بررسی قرار بدهیم.
نحوه کاشت برنج ایرانی
معمولا در ایران کشت برنج به دو صورت انجام میشود: کشت مستقیم و کشت نشایی.
اما یکسری مراحل مشترک وجود دارند که در هردو روش کشت مستقیم و کشت نشاءکاری باید تمام این مراحل انجام گیرند. که عبارتند از: انتخاب بذر - جداسازی بذر مرغوب - آماده سازی بذر ، و تهیه و آماده سازی بستر زمین اصلی.
انتخاب بذر
شالیکاران هر ساله پس از پایان فصل برداشت بخشی از محصول خود را به عنوان بذر برای کشت سال آینده اختصاص می دهند. بذر انتخاب شده باید فاقد هرگونه ناخالصی باشد. این بذر ها را بصورت خوشه یا شلتوک در مکانی خشک و خنک و با تهویه ی مناسب نگهداری می کنند. برخی کشاورزان دیگر، بذر مورد نیاز خود را از کشاورز دیگر و یا خزانه بذر خریداری می کنند.
جداسازی بذر مرغوب
یک روش ساده و بسیار کاربردی برای تشخیص بذر خوب، جداسازی بذر سبک از سنگین است. در این روش شلتوک ها را داخل حوض یا ظزف بزرگی که حاوی آب و نمک است میریزند و خوب هم می‌زنند. با این کار بذرهای سبک روی سطح آب قرار می‌گیرندو بذرهای سنگین ته‌نشین می‌شوند و بدین ترتیب بذرهای مرغوب جداسازی شده، و بذرهای سبک را که پوک و فاقد ارزش غذایی هستند را در کاشت برنج استفاده نمی‌کنند.
آماده سازی بذر برای کاشت
بذر های سنگین جدا شده را با آب می‌شورند و داخل گونی میریزند. سپس گونی را داخل آب می‌گذارند طوری که آب روی سطح گونی را بپوشاند. این کار باعث میشود که بذر ها آب کافی برای جوانه زدن در خود ذخیره کنند.
جوانه زدن برنج
حدود 2 تا 3 روز طول میکشد تا بذر ها آب کافی به خود جذب کنند، سپس آن ها را به صورت خیس در میان کیسه هایی ریخته و دور آن را می‌پیچانند و در محیطی گرم قرار میدهند تا جوانه بزند که این امر بسته به رطوبت و دمای محیط حدودا 2 روز تا یک هفته به طول می‌انجامد.
برنج جوانه زده
تا این جا به مراحل مشترکی پرداختیم که قبل از کشت برنج به هر روشی (مستقیم یا نشاءکاری) انجام میشود. بعد از انجام تمام این مراحل مشترک و آماده شدن بذر جوانه دار، کشاورزان میتوانند این بذر ها را به دو صورت مستقیم و یا نشاءکاری بکارند که انتخاب روش به عوامل مختلفی بستگی دارد.
نحوه کشت برنج به روش مستقیم
کشت برنج به روش مستقیم، خود به دو روش انجام میگیرد: روش غرقابی (بذرپاشی) که در زمین مرطوب انجام میگیرد و روش خشکه کاری (چاله کاری) که در زمین خشک انجام میگیرد. انتخاب هرکدام از این روش ها برای کشت برنج به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله پستی و بلندی زمین، فصل کاشت و میزان بارندگی، منابع آبیاری، نوع خاک، میزان نور و بسیاری عوامل دیگر. تحقیقات درباره کشت برنج در شمال ایران نشان میدهد که روش مستقیم کاشت برنج در استان های شمالی به علت زیاد بودن علف های هرز زیاد مرسوم نیست؛ اما در استان های جنبوبی مثل خوزستان و در غرب ایران مثل آذربایجان غربی و شرقی، ایلام، چهار محال و بختیاری و فارس کشت مستقیم برنج انجام میشود.
نحوه کاشت برنج در زمین مرطوب یا غرقابی (بذرپاشی)
همانطور که از نام این روش پیداست، زمین غرقابی بستری غرق در آب است که بذر ها را بصورت اتفاقی و پراکنده در سطح آن پخش میکنند. برای تهیه زمین غرقابی آب را در سطح زمین جاری میکنند تا جایی که یک لایه روی سطح زمین قرار گیرد؛ سپس بذرهای جوانه زده را در سطح مزرعه می‌پاشند. در این روش از آنجایی که بذر ها در زیر آب قرار می‌گیرند از خورده شدن توسط جانوران و پرندگان در امان هستند. روش بذر پاشی نسبت به نشاءکاری و چاله کاری عملکرد کمتر و تلفات بیشتری دارد.
نحوه کاشت برنج به روش خشکه کاری
روش خشکه کاری به صورت دستی یا ماشینی انجام میشود. در این روش بذر های برنج را در عمق مناسبی از زمین دقرار میدهند که به آن چاله کاری میگویند. در هر چاله حدود 2 تا 5 بذر کاشته میشود و عمق چاله ها نباید بیشتر از یک سانتی‌متر باشد. این روش کشت بیشترین بازدهی و عملکرد را نسبت به روش های دیگر کشت برنج دارد.
نحوه کشت برنج به روش نشائی
کشت برنج نشایی یکی از روش های نوین و پایدار کشت برنج است که در برخی از کشور ها مانند چین، هند، بنگلادش، ویتنام و ایران اجرا میشود. این روش در مقاسه با روش کشت برنج معمولی دارای مزایای زیادی می‌باشد. برخی از این مزایا ها عبارتند از:
- کاهش مصرف آب تا 30 درصد
- کاهش مصرف کود تا 20 درصد
- کاهش مصرف سموم و آفت کش‌ها
- افزایش عملکرد و بازدهی تا 15 درصد
- کاهش انتشار گاز های گلخانه ای
- حفظ تنوع زیستی و بهبود سلامت خاک
از دیگر مزایای بسیار مهم کشت برنج به روش نشایی این است که میزان علف های هرز در این روش به حداقل می‌رسد و به همین دلیل این روش در مناطق حاصلخیز مانند مازندران و گیلان بسیار توصیه میشود.
در این روش، کشت بذر جوانه دار در دو مرحله انجام میگیرد. در مرحله‌ی اول در زمینی به اسم خزانه و مرحله‌ی دوم در زمین اصلی برنج را میکارند. خزانه قطعه زمینی است که بذر های جوانه دار را در آن میکارند تا تبدیل به نشاء شوند. بطور کلی نشاءکاری عمل انتقال نشاء برنج به زمین اصلی است. عمل تبدیل برنج جوانه زده به نشاء در محیطی به اسم خزانه انجام میشود که قبل از اقدام خزانه را با رعایت نکاتی ضروری از قبل آماده میکنند. خزانه را قبل از جوانه دار کردن بذر آماده باید کرد، از همین رو در اواخر پاییز زمین خزانه را شخم می‌زنند و با این کار علف های هرز و سنگ و کلوخ ها از زمینه خزانه پاک می‌شوند. به جرات میتوان گفت خزانه مهترین بخش پروسه کشاورزی می‌باشد، زیرا اگر جوانه گیاه برنج در این مرحله به درستی پرورش نیابد، بقیه مراحل نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند و نمی‌توان انتظار یک کشت موفق را داشت. چند نکنه بسیار مهم برای احداث خزانه به شرح زیر می‌باشد:
1- جهت خزانه باید به سمت شمالی-جنوبی باشد، چرا که بیشترین تابش نور از این سمت است و دلیل دیگر اینکه وزش بادهای باری نیز کمترین آسیب را به این خرانه ها وارد میکند
2- نایلون مورد استفاده برای خزانه باید کاملا تمیز و شفاف باید، در غیر این صورت باعث کاهش ورود نور خورشید به داخل خزانه میشود و همچنین باعث ایجاد لکه‌های قهوه ای در نشاء میشود.
3- خزانه مورد نیاز به ازای هر یک هکتار زمین شالیزار، تقریبا 300 متر مربع می‌باشد؛ که نیاز به 50 کیلوگرم بذر برنج دارد.
4-قبل از بذرپاشی در خزانه بهتر است از قارچ‌کش های مخصوص ضدعفونی خزانه استفاده شود.
آماده سازی خزانه
در اواخر زمستان زمین خزانه را یک بار شخم اولیه می‌زنند و در ادامه دو بار دیگر در اوایل بهار که شروع فصل زراعی است شخم می‌زنند تا زمین کاملا آماده و نرم شود و سپس کود های لازم را به زمین اضافه میکنند. بعد از اضافه کردن کود سطح زمین را به وسیله ماله یا وسایل دیگر صاف و هموار میکنند. سپس زمین ره به مستطیل های با طول حدود 15-18 متر و عرض 3 متر تقسیم بندی میکنند، به این کار "کرت بندی" میگویند و اطراف این کرت ها جوی هایی برا ورد آب حفر میکنند و بین هر دو کرت را به وسیله راهروهای نیم متری جدا میکنند تا کارها به سهولت انجام گیرد. بدین ترتیب خزانه برای کاشت بذر جوانه دار شده آماده می‌باشد.
ریختن بذر در خزانه
انه برا
درون جوی هایی که در زمین خزانه درست کرده‌بودند آب را جاری می سازند. با این کار هم آب در عمق مناسب زمین نفوذ می کند هم چند سانتی متر روی زمین خزانه را می پوشاند. سپس به روش بذرپاشی بذرهای جوانه دار را در سطح خزانه پخش می کنند و روی زمین خزانه را با نایلون می پوشانند. این کار جلوی نور مستقیم خورشید، نفوذ سرما و گزند پرندگان و حشرات را می گیرد.
همچنین می توان بذر ها را با تراکم بیشتری (۱۰۰گرم به ازای هر متر مربع به عبارتی ۳/۵ تا ۴ کیلوگرم به ازای هر کرت ۱۵×۳ )داخل خزانه ریخت تا از رشد علف های هرزی مانند سوروف جلوگیری نمود.
بهترین موقع بذر پاشی در خزانه زمانی است که طول جوانه نصف بذر و طول ریشه چه به اندازه بذر گردد. میزان بذر مصرفی خزانه (یک هکتار زمین زراعی) حدود ۳۵-۳۰ کیلوگرم در کشت سنتی است.همچنین می توان بذر ها را با تراکم بیشتری (۱۰۰گرم به ازای هر متر مربع به عبارتی ۳/۵ تا ۴ کیلوگرم به ازای هر کرت ۱۵×۳ )داخل خزانه ریخت تا از رشد علف های هرزی مانند سوروف جلوگیری نمود.
بهترین موقع بذر پاشی در خزانه زمانی است که طول جوانه نصف بذر و طول ریشه چه به اندازه بذر گردد. میزان بذر مصرفی خزانه (یک هکتار زمین زراعی) حدود ۳۵-۳۰ کیلوگرم در کشت سنتی است.
خزانه
پس آماده شدن خزانه، نوبت به ریختن بذرها در خزانه می‌رسد. بهترین موقع برای بذرپاشی در خزانه زمانی است که طول جوانه نصف بر و طول ریشه‌چه به اندازه بذر رسیده باشد. تقریبا یک ماه بعد از بذرپاشی جوانه ها 15 تا 20 سانتی‌متر رشد میکنند و 4 یا 5 برگ دارند
هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.